Oficjalny Portal Miasta i Gminy Niepołomice

Oficjalny portal Miasta i Gminy Niepołomice
Wyszukaj:
Wyszukaj wszędzie
Wiadomości
Informator
Przewodnik
Kalendarz
Wiadomości › Informator › Miasto i Gmina › Ochrona środowiska › Klimat, przyroda, topografia

Klimat, przyroda, topografia

Klimat, przyroda, topografia

Poprawiono dn.: 8 sierpnia 2019

Geograficznie większa część obszaru gminy leży na Nizinie Nadwiślańskiej, choć jego południowy skrawek to już teren Podgórza Bocheńskiego.

Z kolei Puszcza Niepołomicka rozciąga się przede wszystkim na terenie Niziny Nadwiślańskiej, z wyjątkiem południowej części, która obejmuje niewielkie wzniesienie wspomnianego Podgórza. Łączna powierzchnia lasów puszczańskich to prawie 110 km2, podzielonych na kilka odrębnych części. Największy jest główny kompleks, rozciągający się od Niepołomic i Staniątek na zachodzie po szosę z Bochni do Świniar na wschodzie oraz od Drwinki na północy do linii kolejowej Kraków – Tarnów na południu. Między Drwinką a Wisłą znajduje się mniejszy las Grobla, którego północno-wschodnia część, oddzielona pasem łąk, nosi nazwę uroczyska Grobelczyk. Wreszcie najmniejszy i najbardziej oddalony od pozostałych fragment Puszczy to las Koło, rozciągający się wzdłuż Wisły w okolicach Zabierzowa Bocheńskiego i Woli Zabierzowskiej. Administracyjnie ostępy leśne podzielone są pomiędzy gminy Niepołomice, Kłaj, Drwinia i Bochnia.

Warunki klimatyczne

Klimat okolic Niepołomic nie odbiega znacznie od tego panującego w innych częściach Kotliny Sandomierskiej. Charakteryzują go stosunkowo łagodne zimy – łagodniejsze niż na otaczających je terenach pogórzy karpackich czy wyżyn małopolskich. Lata również są cieplejsze niż na wyżej położonych terenach, a ogólna średnioroczna temperatura wynosi 8°C. Najcieplej jest w lipcu, a najchłodniej w styczniu. Charakterystyczną cechą klimatu okolic Niepołomic są często występujące w dolinie Wisły mgły oraz inwersja temperatury, co zmniejsza zdecydowanie liczbę dni słonecznych, zwłaszcza jesienią i wiosną. Ostatnie lata przyniosły jednak znaczące zmiany w stosunku do średniej wieloletniej – zimy są coraz łagodniejsze, praktycznie bezśnieżne, zaś latem panują długotrwałe susze i okresy upałów.

Topografia
Większa część obszaru opisywanego w przewodniku położona jest na równinnym dnie doliny Wisły, należącej do Niziny Nadwiślańskiej.

Stanowi ona zachodni fragment rozległego zapadliska przedkarpackiego, nazywanego Kotliną Sandomierską. Ten płaski teren, nieznacznie tylko wyniesiony ponad poziom koryta Wisły, był w przeszłości – nim rzekę uregulowano i ujęto w wały przeciwpowodziowe – wielokrotnie zalewany. Wisła też stale zmieniała swoje koryto, tworząc liczne zakola zwane meandrami, a nawet rozdzielając się na wiele mniejszych koryt, pomiędzy którymi powstawały liczne wyspy. W wielu miejscach da się dostrzec resztki starorzeczy wiślanych, w większości zarośniętych i pozbawionych wody. Jednak kilka z nich, tworzących charakterystyczne łukowate, wydłużone jeziora, przetrwało do dziś – najciekawsze i największe jest tzw. Wiślisko Kobyle w lesie Grobla koło Ispiny, to od niego nazwę wziął rezerwat chroniący te tereny.

Pośród równin doliny Wisły da się wypatrzeć kilka niewielkich, lecz wyraźnych wyniosłości – na takim właśnie miejscu powstały Niepołomice. Krawędź terasy, na której zbudowano zamek i miasto doskonale widać po wschodniej stronie dawnej królewskiej rezydencji – to kilkumetrowa skarpa, wznosząca się ponad płaską i podmokłą równiną, środkiem której płynie niewielka rzeka Drwinka. Jeszcze wyższą skarpę można zobaczyć z Kopca Grunwaldzkiego – został on usypany na Wężowej Górze, której północne stoki stromo opadają ku rozległym, płaskim łąkom należącym do Małopolskiej Strefy Inwestycyjnej. Jeszcze w połowie XVIII w. sięgała tu Puszcza Niepołomicka, zajmując tereny między Niepołomicami a Staniątkami i Podłężem, a tym samym otaczając miasto od południa i zachodu.

Południowa część opisywanego obszaru obejmuje fragmenty Podgórza Bocheńskiego. W części wschodniej, tam gdzie rozciąga się Puszcza Niepołomicka, podgórze to ma charakter równinnego płaskowyżu, wyniesionego nieznacznie ponad doliny Raby i Wisły. Krawędź tego płaskowyżu zaznacza się wyraźniej jedynie w kilku miejscach, szczególnie w okolicy wzgórza Kobyla Głowa (212 m n.p.m.) na południe od leśniczówki Przyborów. Ciekawostką tej części Podgórza Bocheńskiego są porośnięte sosnowym borem wydmy. Powstały one z piasków, nanoszonych w okresie ostatniego zlodowacenia przez wody spływające z topniejącego lądolodu. Pomiędzy wydmami, w zagłębieniach terenu, często dostrzec można moczary lub torfowiska. Liczne wydmy usytuowane są m.in. wzdłuż południowego skraju Puszczy w okolicach Stanisławic i Damienic, reszta rozsiana jest w innych częściach kompleksu leśnego.

Ku zachodowi teren Podgórza Bocheńskiego wyraźnie się podnosi i miejscami przypomina rzeźbą sąsiednie, wyższe Pogórze Wielickie. Tu, w południowo-zachodniej części gminy Niepołomice ciągną się pasma wzgórz – im dalej na południe, tym wyższych. Pierwszym od północy, które wyraźnie odznacza się w krajobrazie, jest zalesione wzniesienie Winnica (253 m n.p.m.) ponad drogą ze Staniątek do Gruszek i Targowiska. Najwyższe pasmo wzgórz ciągnie się na południe od drogi krajowej nr 4 – tu, ponad Suchorabą znajduje się też najwyższy punkt na terenie gminy (około 315 m n.p.m.). Dominujący nad okolicą grzbiet znany jest z rozległych, pięknych widoków – przy dobrej widoczności da się stąd dostrzec nie tylko Beskidy, ale i Tatry.

Hydrologia
Najważniejszą rzeką w okolicy Niepołomic jest oczywiście Wisła. Najdłuższa z polskich rzek wyżłobiła koryto w niektórych miejscach głębokie nawet na kilka metrów, ze stromymi, urwistymi brzegami, rozciętymi głębokimi parowami bocznych dopływów. Do Wisły wpadają liczne małe potoczki i rzeczki, spływające na południe ze wzgórz Podgórza Bocheńskiego i Pogórza Wielickiego w zachodniej części gminy – jak np. potok Podłężanka. Wschodnią część gminy oraz większą część obszaru Puszczy Niepołomickiej odwadnia Drwinka i jej dopływy – ta niewielka rzeka o bardzo małym spadku powstaje z połączenia kilku kanałów i cieków wodnych na tzw. Łąkach Niepołomickich między Staniątkami, Podłężem i Niepołomicami, uchodzi zaś do Raby już poza obszarem opisanym w przewodniku. Warto wiedzieć, że w Puszczy Niepołomickiej stosunki wodne daleko odbiegają od naturalnych – zostały bardzo zmienione pracami melioracyjnymi, prowadzonymi już od połowy XIX w. Spowodowały one znaczne przesuszenie gruntów i ograniczenie terenów mokradeł.

Przejdź do góry